Eenzaam in relatie, kan dat?

Onlangs ontving ik via een reactie op het artikel ‘Relatie redden door herkennen drie destructieve patronen’ deze prachtige, helemaal-uit-de-tenen hartenkreet van Dineke, soms eenzaam in relatie …

Ik heb niets te klagen. Mijn verhaal is vele malen zonniger dan wat ik om mij heen zie en aan verhalen van anderen lees.
Toch klaag ik. Toch voel ik mij alleen.
Kan je een te veel behoefte aan verbondenheid hebben? Ik ervaar verbondenheid door gesprekken, mijn man minder.  Ik probeer echt goed te kijken naar mijn behoefte en die van hem en onze manieren van communicatie. En dan toch die eenzaamheid. Hoort het er dan gewoon bij? Zijn we uiteindelijk misschien wel altijd alleen? Ik begrijp wel dat niemand alles volledig kan begrijpen en zien en waarderen. Ik moet ‘het’ vast meer in mijzelf zoeken. Alleen wat is ‘het’ dan precies? En waarom verwacht ik zoveel? En is het te veel? Kan het zijn dat de ene persoon meer verbondenheid nodig heeft dan de ander? Hoe kan ik mijn vraatzucht in dit opzicht dan oplossen?
Ik zou me zo graag niet meer alleen voelen.

Voor mensen die niet in een relatie zijn, kan het vreemd klinken, aangezien een partner de oplossing lijkt voor hun eenzaamheid. Toch zijn er genoeg, veel, mensen die in relatie zijn en zich alleen voelen. En zoals bovenstaande hartenkreet illustreert, ook in relaties die op vele vlakken als goed ervaren worden en waarbij beide partners blij met elkaar zijn.

Verbondenheid de remedie?

Het zijn mooie vragen die Dineke in het citaat stelt. En is een (groter) gevoel van verbondenheid dat wat de gevoelens van alleen zijn kan wegnemen? Wat dan weer de vraag oproept wat dat gevoel van verbondenheid geeft.

Ik maak graag onderscheid in 5 vormen van verbondenheid, van verbinding of connectie:

1. Verbinding met onszelf

In hoeverre zijn we verbonden met ons eigen lijf en ons eigen hart? In hoeverre zijn we verbonden met onze eigen verlangens en impulsen? In hoeverre zijn we verbonden met onze eigen gevoelens en emoties?

Zonder verbinding met onszelf kunnen we niet of nauwelijks verbinding met een ander voelen. Het is nodig dat we onszelf voelen om de ander te kunnen voelen. Eenzaam in relatie kan geworteld zijn in eenzaam in onszelf. Zoals ook gevoelens van tekort aan liefde en aandacht van anderen wortels kunnen hebben in weinig liefde en aandacht voor onszelf van onszelf. Het artikel over de ‘moeder illusie’ beschrijft hoe pogingen om bij anderen te halen wat we alleen aan onszelf kunnen geven, funest kan zijn voor onze liefdesrelaties.

REMEDIE  Stilte. Klinkt wellicht contra-intuïtief … het is in de stilte, in het alleen zijn, in het niet(s) doen, dat we onszelf het best kunnen voelen. Acceptatie.  Omarmen wat is, in plaats van ervan weg proberen te komen. Zoals bijvoorbeeld het ongemak van alleen voelen toestaan. In de acceptatie omarmen we niet alleen wat is, maar ook onszelf. 

2. Verbinding met de bron

Dit is ook een vorm van verbondenheid met onszelf, maar dan ons niet fysieke zelf. Er worden vele namen voor gebruikt: Ziel, Hoger Zelf, Innerlijk Zelf, Goddelijk Zelf, God, Universum, Bron …

Deze verbinding vraagt om de eerste verbondenheid met onszelf. Zonder contact met ons lijf, ons hart, onze intuïtie, onze gevoelens en emoties, is verbinding met het Goddelijke, het Universele, het niet fysieke nauwelijks mogelijk of zal ons nauwelijks voeden.

Verbinding met dit spirituele ZELF is geworteld in een weten dat er meer is, dat we meer ZIJN, meer dan deze homp botten, vlees en bloed. Een weten dat we oneindig bewustzijn zijn, deel van en uitdrukking van een nog groter en omvattender oneindige intelligentie. Een weten dat alles met alles in verbinding staat.

Hoewel dit van de 5 vormen van verbinding die ik hier beschrijf de meest “vage” is, en sommigen er mogelijk weinig of niets mee hebben, zou het gebrek aan deze connectie wel eens een van de belangrijkste oorzaken van gevoelens van eenzaamheid kunnen zijn.

REMEDIE  Stilte. Opnieuw, het is in de stilte, in het bijzonder de stilte van ons hoofd, de stilte van onze gedachten, dat we deze meer mystieke dimensie van ons wezen kunnen ervaren. Meditatie. Een van de vele manieren waarop we stil kunnen worden. Natuur. Buiten zijn, in de natuur, ons verwonderen over de magie van alles wat leeft. Contact maken met het goddelijke via het majestueuze van natuur en universum. Seks. Seksuele energie is levensenergie, levensenergie is creatieve energie, scheppende energie. Contact met onze seksualiteit is een poort naar diepe(re) verbinding met onszelf, de ander en dat wat God(delijk) genoemd wordt. NOOT Dit gaat niet persé over het ‘bedrijven’ van seks. Hoewel seksuele activiteit ons zeker ook diep(er) in contact met het goddelijke kan brengen, zal seksuele uitwisseling met een ander ook om verbinding #3 vragen (heilige seks, aandachtige seks, verbonden seks).

3. Verbinding met anderen

Het is een zo menselijke behoefte … verbinding voelen met de mensen om ons heen. Familie, kinderen, vrienden, partner. Zoals we behoefte hebben aan lucht, water, voedsel en beweging, hebben we behoefte aan aanraking, aandacht en menselijk contact. Bowlby heeft zijn leven gewijd aan deze behoefte en er na jarenlang onderzoek een hele theorie over geformuleerd, de hechtingstheorie. Het boek van Dr. Sue Johnson, ‘Hou me vast’, de inspiratie voor het artikel ‘Relatie redden door het herkennen van 3 destructieve patronen’, is gebaseerd op deze theorie.  Dit boek (en blog) beschrijft hoe onze behoefte aan verbinding, hechting, en onze angsten de verbinding met de mensen die ons het meest na staan te verliezen, juist zo’n verstorende invloed kan hebben op onze meest intieme relaties.

Gebrek aan verbinding #1 en #2 doen ons sterker hunkeren naar verbinding #3.  Weinig of geen verbinding met onszelf maakt bovendien dat verbinding met anderen niet of nauwelijks mogelijk is – er is geen punt van waaruit we kunnen verbinden. Als we onszelf niet kunnen voelen kunnen we een ander niet voelen. Verbinding met anderen wordt dan iets leegs dat niet voedt. Jan Geurtz schreef een prachtig boek over deze dynamiek, ‘Verslaafd Aan Liefde’.  Zoals verslaving aan chocola (of wat dan ook) een compensatie kan zijn voor een of ander gemis, kunnen we verslaafd zijn aan verbinding met, lees ook: bevestiging, waardering, liefde van, anderen als compensatie voor gemis van verbinding met onszelf. Het is nooit genoeg, we worden als een jengelend kind waar onze partner vroeg of laat genoeg van krijgt.

Is er nu iets mis met onze behoefte aan verbinding, aan menselijk contact? Dat lijkt me niet, het is een van de aspecten die ons leven mooi maakt, méér maakt, die ons leven verrijkt en verdiept. Waar we op vastlopen is niet de behoefte, maar de behoeftigheid. Waar we ook op vastlopen is dat we niet weten hoe we kunnen vragen wat we nodig hebben. We weten niet hoe we deze behoefte op een volwassen manier kunnen vervullen. En maar al te vaak, voor velen, rennen we hard weg als we ontvangen waar we zo naar hunkeren. Uit angst het weer te verliezen. Omdat we geen weg weten met de intensiteit van echt contact. Omdat we niet gewend zijn werkelijk te voelen en aanwezig te zijn, met onszelf en de ander.

REMEDIE Zorg voor goed jezelf. Maak eerst contact met jezelf. Je lijf. Je innerlijk zelf. Zorg voor verbinding #1 en #2. Vraag. Leer hoe te vragen. Vragen vanaf een volwassen plek, vanuit een energie die niet trekt, dwingt of manipuleert, en waarbij de ander vrij is om ‘nee’ te zeggen. Vragen vanuit openheid en kwetsbaarheid. Veel zullen graag tegemoet komen aan een authentiek “Ik heb je nodig”. Geef. Geef wat je nodig hebt. Geef aandacht. Geef begrip. Geef ruimte. Laat je liefde stromen en ervaar dat dat wellicht hetgene is wat je in de eerste plaats nodig hebt. Dat je eigen liefde kan stromen. Dat je de stroom van je eigen liefde niet blokkeert. Voel. Geef je zelf de ruimte, sta de stilte toe, die nodig is om te kunnen voelen. Jezelf voelen. De ander voelen. Voelen dat de ander jou voelt. 

4. Verbinding om je veilig te voelen

De eerste drie vormen van verbinding hebben betrekking op een staat van zijn die ‘human spirit‘ wordt genoemd. Verbinding vanuit bewustzijn. Er is ook een vorm van verbinding die uit een andere staat van zijn voorkomt en die ‘human animal‘ wordt genoemd.

De staat van ‘human animal‘ is onze overlevingsstaat, die drijft op onze instincten, oeroude programma’s die gerelateerd zijn aan  meer primitieve hersenfuncties. Veel gedrag dat als typisch ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ wordt gekenmerkt is geworteld in deze oude programma’s. Waarbij deze ‘masculine’ en ‘feminiene’ tendenties in de huidige tijd overigens bij beide seksen voorkomen!

Volgens Alison Armstrong is behoefte aan verbinding één  van die ‘vrouwelijk’ programma’s. Een programma dat erop is gericht de veiligheid te waarborgen. Door zich verbonden te voelen zich veilig te voelen. Dit programma drijft mensen ertoe – en nogmaals, deze ‘feminiene’ modus kan zowel bij vrouwen als mannen actief zijn! – veelvuldig contact te zoeken met hun partner en zich ongemakkelijk en onzeker te voelen als er te lang geen contact is geweest. Excessief gebruik van SMS, WhatsApp en Facebook, soms tot irritatie van de partner, kunnen een uiting zijn van deze vorm van behoefte aan verbinding.

Ook hier: het ontbreken van de voorgaande vormen van verbinding, in het bijzonder #1 en 2, maar ook onvoldoende kwalitijd in #3, kunnen de behoefte aan verbinding #4 doen vergroten.

REMEDIE Tracking. Tracking is het waarnemen van onze eigen gevoelens en gedachten. Het observeren van onze eigen innerlijke bewegingen. Tracking helpt ons bewust te zijn dat we in ‘human animal’ modus zijn en primitieve instincten actief zijn. Het geeft ons de mogelijkheid om weer naar ‘human spirit’ te bewegen en op een volwassen manier met deze behoefte aan veiligheid om te gaan. Afspraken. Check voor jezelf hoe lang je zonder contact kunt. Na welke periode van radiostilte ‘human animal’ onrustig wordt. En maak afspraken over in welke frequentie en hoe je contact houdt met je partner. Vangnetwerk. Zorg dat je niet afhankelijk bent van één persoon voor je behoefte aan contact en verbinding. Zorg voor en onderhoud banden met vrienden en familie. Zodat je niet met je hele gewicht (van contactbehoefte) aan je partner hoeft te hangen, maar dat dat gewicht verdeeld wordt over een (vang)netwerk van contacten.

5. Geconditioneerde behoefte aan verbinding

Al vroeg in ons leven worden de meesten van ons sterk geconditioneerd om dingen te geloven die meer met afhankelijkheid dan met werkelijke verbinding te maken hebben. Bijvoorbeeld de conditonering dat iemand missen een teken van liefde en verbinding is. “Als jij weg bent en je mist me niet, dan houd je niet (genoeg) van mij” is het geloof. “Als jij me niet elke dag belt, ben ik niet belangrijk (genoeg) voor je” is een ander. Ook zijn we geconditioneerd om te geloven dat het hoogste goed in een relatie is om de ander gelukkig te maken. Hollywood draagt een stevig steentje bij aan dat geloof.

Dergelijke overtuigingen, deze geconditioneerde behoeften aan verbinding, staan echte verbinding eerder in de weg dan dat ze diepe intimiteit bevorderen.

REMEDIE Tracking. Opnieuw, onze eigen gedachten observeren helpt ons bewust te worden van onze conditioneringen, van onze geloofssystemen. En biedt ons de gelegenheid deze los te laten. Te kiezen voor andere geloofssystemen die ons en onze relaties meer dienen. Lezen. Boeken van auteurs als Eckhart Tolle, Byron Katie en bijv. de hierboven genoemde Jan Geurtz helpen ons ook meer zicht te krijgen op onze innerlijke dynamieken en conditioneringen. Het boek ‘Insights To Intimacy‘ door Christian Pankhurst beschrijft een aantal relatie dynamieken, tracking en communicatie vaardigheden om verbinding te maken en herstellen. Coaching. Het valt niet altijd mee om in de spiegel van ons eigen innerlijk te kijken. Hoeveel we ook gedaan hebben aan persoonlijke ontwikkeling en training, soms hebben we blinde vlekken waarbij een ander ons kan helpen deze te doorzien. Soms kunnen familie of vrienden hierin veel betekenen, soms kan juist een coach de veilige setting bieden om in die spiegel te kijken en wegen te vinden naar beter werkende relaties en de verlangde verbinding. 

Hoort eenzaamheid erbij?

Terug naar de vragen van de vrouw die haar hartenkreet deelde op mijn blog:

Kan je een te veel behoefte aan verbondenheid hebben?

Het is interessant om eens te kijken op welk vlak van de hierboven beschreven vormen van verbinding de grote behoefte aan verbondenheid speelt. Mogelijk is er een sterke behoefte op een bepaald vlak, omdat de behoefte op andere niveaus weinig aandacht krijgt. Als de behoefte voelt als ’te veel’, dan kan dat een aanwijzing zijn dat het een poging is tot compensatie van een gemis (behoefte) op een ander niveau.

Zijn we uiteindelijk misschien wel altijd alleen?

Ja, ik denk dat we op een bepaalde manier altijd ‘alleen’ zijn. We zijn zo uniek dat op niveau van onze persoonlijkheid volledig begrip voor elkaar onmogelijk is. En ook niet nodig is. Een deel van onze behoefte aan begrip, gezien / gehoord worden en waardering komt voort uit de conditionering die ons heeft geleerd wat een ander vindt belangrijker te maken dan wat we zelf vinden.

Ik zou me zo graag niet meer alleen voelen.

Geldt dat ook voor jou? Ik ben benieuwd of het verschil gaat maken als je meer inzicht hebt in de verschillende vormen van verbinding en waar jouw behoeften in het bijzonder liggen. Of het verschil gaat maken als je meer zicht hebt op wat conditionering is en welke behoefte een compensatie is, zoals de gang naar de koelkast een compensatie kan zijn. Als je weet wat je werkelijk nodig hebt, kun je er beter voor zorgen dat je het krijgt.

EN … “negatieve” gevoelens, zoals ook eenzaamheid, zijn een aspect van het menselijk leven. Ons verzet ertegen is vaak meer een probleem dan het gevoel zelf. We hebben geleerd dat het niet OK is om ons niet goed te voelen. We hebben het idee dat we altijd gelukkig moeten zijn, dat we iets niet goed doen als we niet voortdurend in opperste staat van geluk verkeren. Er is vaak een soort intolerantie voor minder prettige gevoelens of emoties. Als we met al onze gevoelens en emoties kunnen zijn, als we ze kunnen toestaan, als we ze kunnen omarmen en accepteren, verandert er waarschijnlijk al veel. Mogelijk zelfs de gevoelens van eenzaamheid, ook als eenzaam in relatie …

Met veel dank aan Dineke, voor het stellen van de vraag en de inspiratie voor dit artikel! Klik hier om haar volledige bericht te lezen.

Credits
Foto’s: Adobe Stock foto’s en Pixabay (Antranias, PublicDomainPictures, Babienochka).