Grenzen stellen … hoe dan?
Grenzen stellen en in verbinding blijven, met jezelf én de ander, kan dat? Ja, dat kan! En eerlijk gezegd is er geen andere mogelijkheden om grenzen te stellen dan in verbinding met jezelf én de ander.
Zonder in verbinding te zijn met onszelf, kennen we onze grenzen niet eens. En hebben we geen toegang tot de natuurlijke innerlijke kracht die ons helpt een duidelijk, niet mis te verstaan signaal te geven. Zonder in verbinding te zijn met de ander, zal het signaal dat we afgeven niet landen, of juist verzet oproepen.
Wat is dat eigenlijk, een grens?
Ik hou het graag simpel: een grens is wanneer je iets niet wilt. Wanneer iets niet prettig is voor je, niet OK is. Wanneer iets te veel is voor je. Alleen jij weet waar een grens is voor je. Wanneer een grens bereikt is. Wanneer het genoeg is. Er is geen vergelijkingsmateriaal. Er is niets buiten je dat je kan vertellen waar een grens is. Daarom is verbinding met jezelf zo belangrijk. En vertrouwen dat wat jij voelt klopt. Zonder dat je dat hoeft te snappen of uit te leggen, ook niet aan jezelf! Zie ook het artikel over de assertieve grondrechten.
Een grens stellen werkt verbindend
Tja, dat klinkt waarschijnlijk een beetje raar. En toch … juist door grenzen te stellen maak je een dieper contact met een ander. Je laat iets van jezelf zien. Je bent echt, eerlijk. Dat geeft een ander de gelegenheid jou (nog) meer te voelen. Bovendien, zonder verbinding met de ander is het lastig om effectief je grenzen te stellen en bewaren. Weer iets dat wellicht wat paradoxaal klinkt: goed grenzen stellen gaat makkelijker vanuit verbindende communicatie.
Verbindende communicatie is communicatie waarbij we vanuit contact met onszelf contact maken met de ander. Waarbij we volledig present zijn en checken of de ander ook present is. Present in de betekenis van met onze volledige aandacht erbij. Waarbij we alleen zenden als we weten dat de ander in ontvang stand staat. Waarbij we de ander ruimte geven om te verwerken wat we zenden en daarop te reageren. En waarbij we de ander authentieke, spontane respons geven op hun reactie.
Drie communicatieve strategieën
Mm, “strategieën” … dat klinkt niet zo heel erg spontaan en authentiek, wel? En toch kan het handig zijn, zeker als je niet gewend bent om grenzen te stellen, een beetje te spelen met communicatieve strategieën, totdat grenzen stellen je zo eigen is geworden dat je spontane respons op wat er om je heen gebeurt volstaat. Spontane reacties zoals we nog bij kinderen zien, en die bij veel volwassenen eruit getraind zijn.
Dus … hierbij drie manieren waarop je grenzen kunt stellen, gebaseerd op je assertieve grondrechten (NB in het e-book ‘Grenzen Stellen’ vind je in het totaal tien grondrechten!)
Let wel: niet elke strategie is geschikt in elke situatie!
1. Vruchtbaar conflict
Dit is mijn favoriete strategie! Vooral voor situaties waarin jouw grens (of verlangen) lijkt te botsen met de grens of verlangen van de ander. En voor alle duidelijkheid: het heeft NIETS te maken met ‘water bij de wijn doen’. Of met het veel gehoorde standpunt dat compromissen sluiten de basis is voor een goede relatie. Het idee dat beide partners in een relatie iets moeten inleveren om in harmonie met elkaar te kunnen samen leven. “Het is een kwestie van geven en nemen” is een uitspraak die ik vaak uit de mond van mijn klanten hoor.
De strategie van het ‘Vruchtbaar conflict’ omarmt juist tegenstellingen. Wederzijds respect voor in eerste instantie tegenstrijdig ogende belangen leidt tot overeenstemming over een oplossing die aanvankelijk nog niet binnen het blikveld van elk der betrokkenen lag. Deze strategie opent de deur naar het ‘wonder’ om tot een overeenstemming te komen die voor beide betrokkenen de beste is, voor beiden meerwaarde heeft. Een hogere wijsheid als het ware, die binnen handbereik komt als twee mensen op zoek gaan naar een oplossing die voor allebei bevredigend is. Zonder compromis. Zonder in te leveren. De uitkomst is dan vaak iets dat geen van beiden vooraf had kunnen bedenken en die hun eigen verwachtingen zelfs overtreft!
De manier om dit te doen is:
- Bevestig elkaar dat je elkaars standpunt wilt respecteren en dat je ernaar streeft tot een overeenstemming te komen waar jullie beiden je volledig in kunnen vinden.
- Wissel vervolgens uit wat voor elk de ideale oplossing of weg is. Het werkt vaak goed om daarbij deze “wondervraag” te gebruiken: “Als ik het helemaal voor het zeggen had, als het helemaal op mijn manier zou gaan, dan zou ….”
- Dan ga je door met beurtelings deze zin afmaken, waarbij je telkens aansluit op aspecten van het scenario van de ander waar je in kunt vinden en daar dan je eigen wensen of draai aan toevoegt. De essentie van wat elk wil blijft gehandhaafd.
Als je deze strategie wilt toepassen, zorg dan eerst dat je allebei ontspannen bent, dat je fit bent en dat je je in staat voelt om werkelijk naar de ander te luisteren en er met je volle aandacht bij te zijn. Dit kan erg leuk zijn, maar werkt niet goed als je moe bent, onder druk staat of tot een snelle oplossing of besluit wilt komen.
2. Liefdevol herhalen
De strategie van het herhalen, ook wel ‘de kapotte grammofoonplaat’ genoemd, kan heel effectief zijn als een ander probeert aan je grens te tornen, nadat je deze hebt gecommuniceerd. Wanneer een ander met je in discussie gaat en met een scala aan argumenten probeert toch zijn of haar eigen wens voor elkaar te krijgen. Cruciaal bij deze strategie is dat je geen redenen geeft voor je grens! Elke reden die je geeft is munitie voor de ander om je met nieuwe argumenten te bestoken. Het antwoord op de vraag “Waarom?” is dan “Daarom!” … of vriendelijker geformuleerd: “Omdat ik het (niet) wil”. Daarmee nemen we volledige verantwoordelijkheid voor onze grens, en proberen we deze niet met allerlei externe redenen te ‘versterken’ – wat in de praktijk verzwakken blijkt te zijn.
Je herhaalt simpelweg je “nee”, of wat je (niet) wilt. Eventueel in een licht andere formulering, zodat het niet te mechanisch overkomt en gaat irriteren. Denk eraan: blijf in verbinding! Het is vanuit in contact blijven met de ander dat je dit effectief kunt toepassen. Anders zou het als een rode lap op een stier kunnen werken. Vandaar ‘liefdevol’ (en geduldig) herhalen. Heb begrip voor de anders teleurstelling en blijf tegelijk bij je eigen grens. We hoeven niet te bereiken dat de ander onze grens begrijpt! Wat we willen is dat de ander onze grens respecteert.
3. Liefdevol negeren
Deze strategie kan goed werken in situaties waarin een ander herhaaldelijk aandacht vraagt voor iets, bijvoorbeeld in de vorm van klagen, en je voelt dat dat je energie kost. In het bijzonder als je in het verleden hebt gemerkt dat erop in gaan, er tegen in gaan, of proberen te helpen niets opleveren en jou alleen nog verder uitputten.
Het betekent dat je vanuit je hart in contact blijft met de ander, terwijl je niet ingaat op waar de ander je aandacht voor vraagt. Je duwt de ander niet weg, maar blijft in verbinding en leidt de aandacht naar een ander onderwerp. Belangrijk is dat jij zorgt dat je in contact met je eigen centrum blijft, dat jij in jezelf kunt ontspannen in aanwezigheid van de ander en jezelf de ruimte kunt geven helemaal niets te hoeven met het (emotioneel/energetisch) appèl van de ander. Als het je lukt om met je aandacht bij de ander te blijven, zonder oordeel, zonder dat er iets hoeft (noch jij noch de ander), zonder in te gaan op de inhoud of het appèl van de ander, heb je grote kans dat bijv. een klaagzang van de ander als het ware uitdooft.
Oefening baart kunst
Als je je hele leven vooral gericht bent geweest om de lieve vrede te bewaren en om het anderen naar hun zin te maken, valt het niet altijd mee om je grenzen te gaan stellen. Het lijkt misschien niet zo, maar hoe eerder je je grens kenbaar maakt, hoe makkelijker het is. Wacht bij voorkeur niet totdat iemand al met een voet op de grens staat, of er al overheen is.
Net als de ribbels aan de kant van de weg, die voorkomen dat je in de vangrails of sloot belandt … geef in een vroeg stadium duidelijke signalen, zodat het niet nodig is om op een meer rigoureuze manier je grenzen te bewaken. Sta jezelf toe het niet perfect te doen. En misschien lukt het je zelfs om er plezier in te scheppen!
Wil je weten hoe coaching je kan helpen om je grenzen meer helder te krijgen en duidelijker te communiceren, neem dan gerust contact met me op!
Inspiratie: Manuel J. Smith, ‘Als ik nee zeg, voel ik me schuldig’
Credits foto’s: Pixabay.com / Morguefile.com
Voor jezelf opkomen is niet voor iederen even eenvoudig. In mijn coaching praktijk zie ik cliënten vaak in een spagaat tussen wegcijferen en egoïsme. Cliënten die het gevoel zichzelf voortdurend op te (moeten) offeren. En op momenten dat ze zichzelf wel meer op de voorgrond plaatsen voelen ze zich egoïstisch. Deze onplezierige innerlijke spanning gaat dan ook nogal eens samen met het gevoel tekort te schieten en schuldgevoelens. Jakkie!
Heb je je al eens afgevraagd waarover jij een negatief oordeel over jezelf zou hebben, als er niemand anders op de wereld was? Als niemand jou zou zien? Zelf ben ik in situaties waarin ik negatief over mezelf dacht keer op keer tot de conclusie gekomen dat als ik anderen buiten spel zet, ik okay ben met mezelf in relatie tot dat onderwerp. Blijkbaar had ik een sterke gewoonte om de mening van anderen belangrijker te maken dan die van mezelf. En anderen buiten spel zetten – wat betreft hoe ik over mezelf denk – betekent gelijk dat de noodzaak om me te verantwoorden of mezelf te rechtvaardigen gelijk wegvalt. Waarmee ik bovendien, door dat niet meer te doen, anderen onthoudt van munitie om mij te manipuleren.