Water bij de wijn …

Is dat wel zo’n goed idee, in een relatie?
Is dat überhaupt een goed idee, op welk vlak van ons leven dan ook?
Maar goed, laten we het even bij relaties houden …

Compromissen sluiten als relatie smeermiddel

Als mensen mij bellen omdat ze op een of andere manier vastlopen in hun relatie, hoor ik vaak ergens in de loop van hun relaas het zinnetje “het is natuurlijk nodig dat ik water bij de wijn moet doen” of “ik weet dat het belangrijk is om compromissen te sluiten”. Als je wilt, google voor de lol eens op ‘compromissen sluiten relatie’. Er verschijnt dan een keur van experts die betogen hoe belangrijk compromissen sluiten is voor een relatie en die uitleggen hoe je dat het beste kan doen.

We denken dat als onze partner zijn of haar gedrag verandert, of als wij ons eigen gedrag veranderen en ons aanpassen, het beste recept is voor een succesvolle relatie. Op ‘gedrag veranderen in relatie’ wordt frequent gezocht in Google. Wellicht komt daar ook het idee vandaan dat relaties ‘hard werken’ zijn. Dat het van beide partners vraagt zich aan te passen (waarbij waarschijnlijk elk stilletjes denkt het vooral de ander is die zich het meest moet aanpassen).

Werkt dat …?

Wel, ik nodig je graag uit daar eens je gedachten over te laten gaan. Niet je “geconditioneerde” gedachten, je aangeleerde gedachten, maar je vrije, zelfstandige gedachten.

Onlangs werd ik langs twee wegen opnieuw bevestigd in mijn perspectief dat compromissen sluiten en aanpassen voor velen – in het bijzonder op de lange termijn – NIET werkt.

De ene was een vraag over hoe je ter sprake kunt brengen als je drug gebruik (of een andere verslaving) ontdekt bij je partner. Op een constructieve manier. Dit leidde me naar internet om eens te kijken wat instanties die ervaring op het terrein van verslaving daar over schrijven. Eén van de dingen die me in het oog sprongen was het advies: “Pas je niet aan aan het gebruik (lees: gedrag) van de ander” (bijv. Bouman GGZ).

De tweede was een gesprek met iemand die meer dan twintig jaar met een partner had geleefd, die in een andere belevingswereld verkeerde. Het – voor deze persoon afwijkende – gedrag van die partner was “klein” begonnen en had geleidelijk grotere proporties aangenomen. De aanpassing gedurende die periode had ertoe geleid dat het samenwonen en leven voor de anderen in het gezin als uiteindelijk onmogelijk werd ervaren.

Dit zijn wellicht wat extremere voorbeelden … en ik hou daarvan, want het uitvergroten schijnt licht op wat ook in het klein actief is. En ik ken meer voorbeelden waarvan, in aanvang, de aanpassing minder extreem lijkt, maar na jaren niet leefbaar blijkt voor één of beide partners. Eén van de – weer wel wat meer als extreem ervaren – manieren waarop dit in sommige (veel?) relaties aan het licht komt is een affaire, een relatie met een derde. Ofwel, in de volksmond, vreemd gaan. Wat dan vaak blijkt bij de vreemd gaander, is dat deze zich in de relatie met de derde wel vrij voelt, dat deze daar wel zichzelf is, dat deze zich daar niet aanpast, noch het gevoel heeft dat dat nodig is. In die nieuwe relatie ontdekken ze dat het aanpassen toch minder goed voor hun werkte dan ze dachten. Of dat ze zich jarenlang meer hebben aangepast dan ze zich bewust waren. Voor veel mensen is het zo “gewoon” om aan te passen, om een ander tegemoet te komen, om zichzelf weg te cijferen, om een ander belangrijker te maken dan zichzelf, dat ze soms niet in de gaten hebben dat ze het doen, of hoe vaak ze het doen en op welke vele manieren.

Aanpassen is aangeleerd …

Aanpassen is (voor de meesten in de meeste gevallen) een offer. We zijn sterk geconditioneerd (= zijn sterk beïnvloed om te geloven) dat offers brengen iets waardevols is. Ons een beter mens maakt. De grootste standbeelden zijn vaak voor de mensen die – naar het voor ons lijkt – de grootste offers hebben gebracht. En tja, de meesten van ons willen graag ook een standbeeld. Willen in de annalen bijgeschreven worden als een goed, of liever groots, mens. Op basis van hun daden. Op basis van hun bloed, zweet en tranen. Het zal je niet verbazen dat een schrijver van een boek met de titel ‘De Kunst van moeiteloos ZIJN’ (ik dus 😉 ) daar graag anders naar kijkt …

We zijn ook getraind om ons aan te passen door allerlei mensen die hun eigen leven graag gemakkelijker maakten door ons te laten gedragen zoals ZIJ wilden. En eerlijk is eerlijk … wij proberen dat op onze beurt weer met anderen te doen.

… maar is het ook effectief?

Terug naar de vraag of het nu zo normaal is om compromissen te sluiten, of het nu zo wenselijk is om water bij de wijn te doen. In het bijzonder op het terrein van relaties.

Het is een vraag die zich bijvoorbeeld in de praktijk opwerpt bij belangentegenstellingen. Bij conflicterende wensen of verlangens (althans, zo lijkt het dan op het eerste, vaak wat oppervlakkige gezicht). Het is een andere ingang via welke mensen soms contact met me opnemen: mijn partner wil dit en ik wil dat – wat we willen staat haaks op elkaar … hoe kunnen we dit oplossen? (Soms is de eigenlijke vraag: hoe kan ik mijn partner overtuigen dat ik het bij het juiste eind heb, hoe kan ik de ander zo ver krijgen dat deze mee gaat in mijn perspectief en doet zoals ik het graag wil?).

Ik heb nog zelden anders kunnen zien dan dat de meeste conflicten niet gaan over wat het lijkt te gaan. Dat er, als partners over een onderwerp lijnrecht tegenover elkaar komen te staan, en soms ook in de dynamieken van de destructieve relatiepatronen vastlopen, er op een andere laag een “conflict” is. En, hoe raad je het, dat is vaak vooral een innerlijk conflict bij een of beide partners. Gevoed door aanpassen, opofferen of ander gedrag, met het idee de relatie en de verbinding met de ander te bevorderen, maar wat niet werkt zolang dat ten kosten gaat van de relatie van één of beiden met zichzelf. De relatie met onszelf is de belangrijkste die er is, en ik heb tot nu toe zelden anders gezien dan dat we als we die relatie compromitteren, opofferen, of niet volledig respecteren, dat we dan zowel niet goed in ons vel (komen te) zitten, als dat dit uiteindelijk ook onze relaties met de belangrijke anderen om ons niet ten goede komt of zelfs schaadt.

Wijn waar we water aan toevoegen, smaakt toch minder, laten we – oordeelloos – zeggen anders, dan de wijn zoals deze is. Persoonlijk heb ik een voorkeur voor de niet aangelengde versie. Niet dat ik zelf in mijn relaties niet soms (mm, laat ik eerlijk zijn: vaak) op allerlei manieren van mijn partner een aangelengde versie probeerde te maken. Waar echter vooral opspeelde is dat ik van mijzelf een aangelengde versie maakte. Dat was niet zo smakelijk voor mijn partner, maar – en dat was waardoor het vooral niet werkte – dat was zeker niet smakelijk voor mijzelf.

De kracht van conflict

Een andere consequentie van compromissen sluiten – buiten het verwateren van wie we zelf zijn en van onze relatie – is dat we onszelf afsluiten van een weg naar een optimale uitkomst. Het leven heeft mij geleerd dat als er twee strijdig (lijkende) zienswijzen zijn, dat er een derde zienswijze (of oplossing, of mogelijkheid) is, die nog beter is voor ALLE betrokkenen, dan de twee oorspronkelijke. Met andere woorden: een conflict is een poort naar het ontdekking van iets wat aanvankelijk nog niet in het zichtveld van de betrokkenen ligt, maar wat door elkaars visie te respecteren en mee te nemen in beeld kan komen. In teams wordt dit vaak zo mooi zichtbaar: als één van de teamleden niet (helemaal) oké is met een bepaalde koers of beslissing, dan blijkt er vaak een nog betere optie voor handen. De “dwarsligger” is dan juist degene die de weg wijst.

Jeff Foster schreef in een mooi stukje over de zegeningen van conflict hoe conflict ons dichter bij onszelf brengt (en daarmee ook dichter bij de ander!)

Hoe kan gedrag veranderen in relatie wel werken?

We zijn allemaal veranderende persoonlijkheden, oneindig ontwikkelende wezens. Niemand staat stil. Verandering is onvermijdelijk. In de loop van ons leven veranderen onze voorkeuren en verlangens. Verandert wat we wel en niet belangrijk vinden.  Wat maakt dat ook ons gedrag in onze relaties – vanzelf, soms zonder dat we het zozeer in de gaten hebben –  zal veranderen.

Intentioneel ons gedrag veranderen in relatie zal vooral werken als daarvoor een impuls van binnen uit komt. Als we zelf WILLEN veranderen, in de eerste plaats voor onszelf. Als de aanpassing een aanpassing is aan onze eigen innerlijke beweging. Als het een verandering is waarmee en waarbij we trouw blijven aan wie wij in essentie zijn.

Wat nu?

Mocht je nog eens wat verder willen duiken in de vele stromingen op relatieterrein, er is al genoeg te vinden op internet, kun je heel veel vinden over hoe we elkaar als partners tegemoet kunnen komen. Hoe we van onze partners kunnen vragen wat we nodig hebben. Hoe we onze partners kunnen geven wat zij nodig hebben. Er zit veel moois in die stromingen, er zit veel in wat ons kan helpen om op een (meer) verbindende manier contact te maken met elkaar. Effectiever en constructief te kunnen communiceren.

EN …. ik blijf lekker eigen-wijs, en schijn er graag een licht op dat water bij de wijn doen misschien toch niet zo’n goed idee is. Ik nodig jou graag uit om hier je eigen wijsheid over te vormen. Niet op basis van wat experts en goeroes zeggen en schrijven, maar op basis van wat JIJ ontdekt over wat wel en niet werkt voor jou (en jullie). Over wat jou doet floreren, wat maakt dat jij de beste versie van jezelf in de relatie in kunt brengen. In de eerste plaats voor jezelf. Je relatie(s) in de slipstream meenemend. Van YOUniqueYOU naar YOUniqueTWO.

Veel plezier met het ont-dekken, helder krijgen, experimenteren en leven van JOUW waarheid! Van JOUW verlangens. Van het leven jouw ESSENTIE, op alle terreinen van je leven en zeker ook in je relatie  😊

Henny

PS
Als ons aanpassen niet werkt voor onszelf, is het misschien ook niet zo effectief om dat van een ander te vragen …  😉

 

Meer lezen:
Voor jezelf opkomen – gezond egoïsme

Credits afbeeldingen:
Adri Burghout, illustrator – ‘Water bij de wijn‘
Engin Akyurt op Pixabay
Bart Henseler op 500px – ‘Water and Wine‘